Η Ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής και η δυσκολία επίτευξής της αποτελεί μια ανάγκη που τις τελευταίες δεκαετίες αποτελεί ένα από τα πιο πολυσυζητημένα ζητήματα που απασχολούν τους εργαζομένους, ανεξαρτήτως επαγγελματικού κλάδου ή ιεραρχίας. Η ικανότητα του να είμαστε παραγωγικοί και συνεπείς στη δουλειά μας, ενώ ταυτόχρονα να έχουμε ελεύθερο χρόνο για ό,τι μας ευχαριστεί αποτελεί στοίχημα που όλοι θέλουν, αλλά λίγοι κερδίζουν.

Το παρόν άρθρο αποτελεί μια προσπάθεια διερεύνησης του κατά πόσο είναι πράγματι εφικτή μια ιδανική ισορροπία μεταξύ των δύο. Στη συνέχεια θα προταθούν μερικές συμβουλές που μπορεί να οδηγήσουν στην καλύτερη διαχείριση της ζωής σε όλα τα επίπεδα.

Ανάλυση εργασιακών συνθηκών του σήμερα

Μέχρι και πριν δύο δεκαετίες η ισορροπία μεταξύ εργασίας και προσωπικής ζωής ήταν πολύ πιο εύκολα υλοποιήσιμη. Τα ωράρια εργασίας τηρούνταν περισσότερο και δεν υπήρχε η ίδια πίεση για παραγωγικότητα και απόδοση. Ο φόρτος εργασίας ήταν μικρότερος και επιπλέον δεν υπήρχε το ίδιο πρόβλημα υποστελέχωσης που υπάρχει σήμερα σε πολλές εταιρείες λόγω περικοπών. Επιπλέον, δεν υπήρχε τόσο έντονη χρήση e-mail και κινητών τηλεφώνων που αποτελούν τον τρόπο ενημέρωσης και επικοινωνίας των υπαλλήλων και στις ώρες εκτός ωραρίου.

Ταυτόχρονα, ο φόβος της απώλειας εργασίας σε μια δύσκολη οικονομικά περίοδο και του σκεπτικού ότι όλοι είναι αναλώσιμοι οδηγεί σε εμφάνιση περισσότερου άγχους στους εργαζομένους. Τα ανωτέρω συνεπάγονται την αύξηση της πίεσης που υφίστανται οι εργαζόμενοι, μια τέτοια πίεση μάλιστα που συνηθίζουν να τη μεταφέρουν και σπίτι τους.

Αντίθετα, στις περιπτώσεις που δίνεται μεγαλύτερη έμφαση αδικαιολόγητα στην προσωπική ζωή  έναντι της εργασίας ή της ισορροπίας των δύο δημιουργεί άλλου είδους ζητήματα. Οι περισσότεροι εργοδότες αντιλαμβάνονται ότι η προσωπική ζωή των εργαζομένων θα έχει ανά περιόδους αντίκτυπο στην απόδοσή τους (πχ περιπτώσεις αρρώστιας ή θανάτου αγαπημένων προσώπων). Όμως, όταν η παραγωγικότητα και η απόδοση πέφτει αισθητά για αδικαιολόγητο διάστημα, το αποτέλεσμα συνήθως είναι τα παράπονα, η κριτική, ακόμη και η απόλυση.

Τέλος, πολλές φορές η ζυγαριά θα βαρύνει από επιλογή και όχι αναγκαία προς τη μία ή την άλλη πλευρά. Όταν κάποιος διεκδικεί μια προαγωγή, βρίσκει μεγάλη ευχαρίστηση από τη δουλειά του ή τη βρίσκει ως μέσο εκτόνωσης (εργασιοθεραπεία), θα δώσει έμφαση στα επαγγελματικά του, έναντι των υπολοίπων τομέων.  

Όπως είναι φυσικό, δεν είναι δυνατή η απόλυτη ισορροπία μακροπρόθεσμα. Εκ των πραγμάτων, θα υπάρξουν μικρότερες ή μεγαλύτερες περίοδοι , όπου η ισορροπία θα κλονίζεται.

Συνέπειες έλλειψης ισορροπίας

Όταν η ισορροπία στους τομείς της ζωής διαταράσσεται, είναι πιθανό να συμβούν κάποια από τα ακόλουθα, όπως ψυχική ή σωματική κόπωση ή και ασθένεια, παράπονα από τρίτους και ενοχές από το άτομο, μείωση παραγωγικότητας, κλπ

Η υπερπροσπάθεια από μεριάς του εργαζομένου να ανταπεξέλθει άριστα και στα δύο επίπεδα της ζωής του ταυτόχρονα, είναι με μαθηματική ακρίβεια βέβαιο πως θα αποτύχει. Ακόμη και αν δεν το αντιλαμβάνεται, σταδιακά θα νιώσει σωματική και πνευματική κόπωση, θα μειωθεί η απόδοσή του, θα επηρεαστεί η ψυχολογία του και θα επιβαρυνθεί πιθανώς η υγεία του. Μια μάστιγα της εποχής που σχετίζεται με αυτήν την υπερπροσπάθεια είναι και η επαγγελματική εξουθένωση (burnout). Κοινώς, η επιβαλλόμενη και μακροχρόνια έμφαση στην εργασία έναντι της προσωπικής ζωής έχει αρνητικό αντίκτυπο και στην παραγωγικότητα που υποτίθεται προσπαθεί να τονώσει.

Όταν οι ώρες εργασίας στερούν πολυπόθητο χρόνο από την οικογένεια, φίλους, σύντροφο, το άτομο μπορεί να οδηγηθεί σε ενοχές. Τα πράγματα μάλιστα μπορεί να γίνουν χειρότερα εάν προκύψουν δυσκολίες και ο εργαζόμενος δεν είναι σε θέση να στηρίξει όσο θα ήθελε τους οικείους του λόγω ακριβώς της έλλειψης ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής και μη ζωής του. Οι ενοχές ως κατάσταση επιβαρύνουν σημαντικά την ψυχική υγεία και αυτοεκτίμηση του ατόμου.

Προϋποθέσεις επίτευξης σχετικής ισορροπίας

1. Καλύτερη διαχείριση χρόνου

Η σωστή και αποτελεσματική διαχείριση του χρόνου αποτελεί βασικό προαπαιτούμενο για μια ομαλή ζωή. Η σωστή διαχείριση συνεπάγεται αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου για όσα θέλει και για όσα πρέπει να κάνει το άτομο, καθώς και μείωση του «χαμένου» χρόνου σε ασχολίες που δεν προσφέρουν ούτε ευχαρίστηση ούτε χαλάρωσή ούτε κέρδος ή όφελος. Μια τέτοια δραστηριότητα λόγου χάρη θα μπορούσε να θεωρηθεί για κάποιους η πολύωρη ενασχόληση με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για μη επαγγελματικούς σκοπούς.

Ακόμη, η σωστή διαχείριση συνεπάγεται επίσης αξιοποίηση και του εργασιακού χρόνου. Όσο πιο παραγωγικός και αποδοτικός είναι ο εργαζόμενος στις ώρες εργασίας του, τόσο λιγότερο θα μειώνονται και οι πιθανότητες να χρειαστεί να εργαστεί και εκτός ωραρίου. Κοινώς, θα τελειώνει στην ώρα του.

2. Όρια

Πολύς κόσμος διστάζει να βάλει όρια. Φοβάται ότι οι συνέπειες του να πει ευγενικά «όχι» σε αίτημα άλλων θα έχει σημαντικές επιπτώσεις στη ζωή του. Ωστόσο, πολύ συχνά τα πράγματα είναι διαφορετικά.

Η εφαρμογή ορίων για το τι διατίθεται κανείς να κάνει ή να ανεχτεί είναι απαραίτητη για τη μείωση καταπάτησης των επιθυμιών του ατόμου. Σημαντικό, λοιπόν, είναι να εκφράζονται στους γύρω του. Ακόμη και εάν αυτό που επιζητεί το άτομο, πχ λιγότερες ώρες εργασίας, δεν είναι εφικτό στην προκειμένη φάση, υπάρχει πιθανώς περιθώριο για διαπραγμάτευση που μπορεί να ωφελήσει και τις δύο πλευρές.

3. Αποδοχή ότι δεν υπάρχει τέλεια ισορροπία

Όπως προαναφέρθηκε, η απόλυτη και μόνιμη ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής δεν είναι εφικτή. Κοινώς, σημαντική είναι η δημιουργία ενός σωστού, πρακτικού και ρεαλιστικού προγράμματος και όχι ενός ιδανικού και μη υλοποιήσιμου. Εκ των πραγμάτων, θα είναι απαραίτητο να δοθεί έμφαση κάποιες ημέρες στη δουλειά, ενώ άλλες στην προσωπική ζωή. Όσο πιο γρήγορα το αποδεχτεί κανείς, τόσο το καλύτερο.

Συμπέρασμα

Η απόλυτη ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής είναι ένα ιδανικό. Δυστυχώς, πάντοτε κάποια περίοδος θα απαιτεί περισσότερη προσπάθεια στον ένα ή άλλο τομέα της ζωής, με αποτέλεσμα τη διατάραξη της αρμονίας. Ωστόσο, μια σχετικά ικανοποιητική διατήρηση είναι εφικτή, απαιτεί όμως συνειδητή προσπάθεια, να τεθούν όρια και να γίνει ενημέρωση στους γύρω μας για τις ανάγκες και αντοχές μας στην εκάστοτε περίοδο της ζωής μας.